Сяброўства як крыніца надзеі. Частка II

Паводле Фларэнскага, сапраўднае сяброўства пераўзыходзіць звыклую «агульнасць», калі мы з лёгкасцю клічам сябрам кожнага, з кім проста прыемна знаходзіцца побач. Тут узнікае пытанне: што можа паспрыяць гэткай асаблівасці адносінаў? Фларэнскі кажа пра рэўнасць як пра дзейсную сілу, якая ўпарадкоўвае і падтрымлівае каштоўнасць кожнага сяброўства. Калі б гэтай «рэўнасці» не існавала, уся структура нават касцёльнага жыцця ператварылася б у безаблічны «хаос» — ад сям’і і парафіі да манастыра і іерархіі. Такім чынам, ён заклікае глыбей асэнсаваць гэтае часта забытае або няправільна зразуметае паняцце[1].

Негатыўнае пачуццё?

Нярэдка мы думаем пра рэўнасць як пра негатыўнае пачуццё, звязанае з варожасцю або зайздрасцю. Аднак, паводле Фларэнскага, гэта зусім не так: рэўнасць — сутнасны аспект любові, якая скіравана не да разбурэння, а да цярпення[2]. Менавіта праз боль мы ўсведамляем, што любім кагосьці, хто не з’яўляецца «наборам выгод» ці «каб хтосьці быў пад рукой», а бескарыслівым дарам[3]. Калі мы спрабуем пазбавіцца ад рэўнасці наогул, мы пазбаўляем любоў яе жывога зерня. У адрозненне ад сапраўднай рэўнасці, пажадлівасць часта вядзе да крыўды і нянавісці[4].

Каб адысці ад распаўсюджанай негатыўнай ацэнкі рэўнасці, Фларэнскі прапануе зірнуць на любоў як на акт свабоды: мы па сваёй волі вылучаем чалавека з безлічы іншых і аддаём яму асаблівае месца ў сваім жыцці. Немагчыма любіць аднолькава ўсіх на адным узроўні і фокусе, бо прага дасканалага яднання патрабуе, каб той, каго любім, стаў унікальным і адзіным для нас. Тут рэўнасць — гэта «ахоўнае поле» любові, якое абараняе нашу сувязь ад абыякавасці і звычайнага спажывецкага стаўлення: яна прыгадвае нам, што любоў — гэта нешта каштоўнае, і мы павінны берагчы яе.

Рэўнасць — пытанне не толькі псіхалогіі

Апроч таго, Фларэнскі падкрэслівае, што сапраўдная любоў — універсальная і можа ахопліваць неабсяжную колькасць людзей і сітуацый. Але, разам з тым, яна патрабуе сакральнай адасобленасці, каб застацца цэльнай і захаванай ад «распылення». Гэта значыць, любоў не толькі бязмежная, але адначасова замкнёная ў сабе[5], нібыта каштоўны скарб, які варта берагчы. Менавіта рэўнасць падыходзіць да гэтай ролі найбольш гарманічна, бо дапамагае нам у руплівым клопаце, у адданасці і імкненні да абароны любімага чалавека і нашай сувязі з ім[6].

З этымалагічнага пункту гледжання, слова «рэўнасць» і яго вытворныя адлюстроўваюць метафізічнае значэнне гэтага паняцця. Таму Фларэнскі настойвае, што трэба вызваліць рэўнасць ад аднабакова негатыўнага вобразу, бо яна можа быць моцным праяўленнем любові. У Бібліі мы бачым, як Бог называецца «раўнівым»: гэта не пра тое, што Ён зайздросціць або прагне зла. Гэта выражэнне Яго бязмежнай любові да чалавека, калі Ён хоча бачыць нас не другавартаснай справай, а часткай свайго “сэрца”. Такім чынам, рэўнасць у разуменні айца Паўла — гэта не толькі пытанне псіхалогіі або этыкі, гэта паняцце анталогіі[7], то бок сутнасці таго, як «быццё любові» наогул праяўляецца ў свеце.

Заключэнне

Іншымі словамі, рэўнасць — гэта нібы «вогнішча» любові, якое абагравае і адначасова апальвае, калі мы адплываем занадта далёка ад важнага нам чалавека. Без такога «агню» любоў робіцца неадметнай і рызыкуе стаць абыякавасцю. Але калі мы разумеем рэўнасць слушна, не блытаем з сузалежнасцю ці кантролем, яна робіцца нашым саюзнікам у захаванні і памнажэнні любові — як у касцёльнай супольнасці, так і ў сямейным жыцці ды асабістых сяброўскіх стасунках.

Перайсці да спісу ўсіх тэм праекта.

[1] Пар. Флоренский, Столп и утверждение истины, Столп и утверждение истины, CTO, 2013, 367.

[2] Пар. Флоренский, Столп и утверждение истины, 372-373.

[3] Пар. Флоренский, Столп и утверждение истины, 373-374.

[4] Пар. Флоренский, Столп и утверждение истины, 371.

[5] Пар. Флоренский, Столп и утверждение истины, 375.

[6] Пар. Кваскова, H., «П. А. Флоренский и проблема христианских основ социо-культурной толерантности», у ХОМЯКОВ, М., Толерантность, том. 1, Уральский университет, Екатеринбург 2001, 39.

[7] Пар. Флоренский, Столп и утверждение истины, 380.