“Браты і сёстры, добры вечар”: 12 гадоў пантыфікату Папы Францішка

Францішак у акружэнні кардыналаў на балконе лоджыі Базілікі Святога Пятра пасля свайго абрання 13 сакавіка 2013 года

13 сакавіка споўніцца 12 гадоў з моманту абрання аргенцінца Хорхэ Марыо Бэрголіо на Пасад святога Пятра. З кастрычніка 2024 года Францішак з’яўляецца другім па ўзросце кіруючым Папам у гісторыі Касцёла. За час свайго пантыфікату “Папа з другога канца свету” стаў адным з самых блізкіх да людзей і паважаных пантыфікаў, нягледзячы на цяжкасці са здароўем і выклікі.

Сцэна выхаду новаабранага Папы на лоджыю Базілікі Святога Пятра 13 сакавіка 2013 года стала сапраўды іканічнай. Дзясяткі тысяч людзей сабраліся на плошчы пасля абвяшчэння “Habemus Papam”. Першымі словамі Францішка сталі: “Браты і сёстры, добры вечар”. А затым ён нечакана папрасіў прысутных памаліцца за яго папярэдніка і за яго самога, нізка схіліўшыся перад тысячамі вернікаў. Гэты момант адразу вызначыў стыль пантыфікату Францішка – чалавечнасць, прастата, сціпласць.

У адрозненне ад свайго папярэдніка Бэнэдыкта XVI, вядомага як мудрага тэолага і прыхільніка касцёльных традыцый і сімвалаў, Францішак уражвае сваёй непасрэднасцю. Сын італьянскіх імігрантаў, які нарадзіўся 17 снежня 1936 года ў Буэнас-Айрэсе, пасля атрымання дыплома хіміка выбраў Ордэн езуітаў і святарскі шлях.

Касцёл павінен выходзіць на перыферыю жыцця, туды, дзе ёсць пакуты, кроў, слепата і людзі, якія жывуць без надзеі – такое бачанне місіі Касцёла Францішак фарміраваў на працягу дзесяцігоддзяў служэння ў Аргенціне.

Адмовіўшыся ад папскіх апартаментаў у Апостальскім палацы, ён выбраў сціплы пакой у ватыканскім гасцявым доме “Санта Марта”. Замест спецыяльна пашытых чырвоных туфляў носіць звычайныя чорныя, не любіць, калі яму цалуюць руку ці пярсцёнак. Нават сваё пахаванне, для якога ён абраў рымскую базіліку Санта Марыя Маджорэ, будзе, паводле яго волі, досыць сціплым.

У студзені 2025 года Папа прыняў рашэнне прызначыць жанчыну кіраўніком Губернатарата Ватыкана. З 1 сакавіка 2025 года сястра Рафаэла Пэтрыні займае пасаду, на якой раней традыцыйна быў кардынал. Гэта рашэнне стала лагічным працягам тэндэнцыі ўзмацнення ролі жанчын у кіраўніцтве Касцёла, якую Францішак паслядоўна падтрымлівае.

“Інстытуцыянальная прысутнасць жанчын у Касцёле павінна быць узмоцнена, бо без жанчын Касцёл рызыкуе застацца бясплодным”, – адзначаў Папа ў адным са сваіх выступленняў.

За 12 гадоў пантыфікату Францішак правёў глыбокія рэформы курыі, змяніў структуру фінансавых устаноў Ватыкана, узмацніў барацьбу з карупцыяй і спрасціў шмат бюракратычных працэдур унутры Касцёла. Гэтыя змены скіраваны на большую празрыстасць і эфектыўнасць касцёльных структур.

Нягледзячы на праблемы са здароўем, Францішак працягвае кіраваць Касцёлам і рэалізоўваць маштабны праект сінадальнасці. Ён скіраваны на глыбокае абнаўленне Касцёла і пашырэнне ўдзелу свецкіх у прыняцці рашэнняў.

“Сінадальнасць – гэта не проста метадалогія, гэта эклезіялагічная канцэпцыя, якая адлюстроўвае сутнасць Касцёла як супольнасці, што рухаецца разам”, – падкрэсліваў Папа на адкрыцці апошняга Сінода.

Гэты працэс выклікае як энтузіязм, так і крытыку ўнутры Касцёла. Аднак Пантыфік паслядоўна адстойвае неабходнасць дыялогу і ўзаемнага слухання як асноўных прынцыпаў касцёльнага жыцця ў сучасным свеце.

За здароўе 88-гадовага Папы моляцца людзі ва ўсім свеце. Яго стан выклікае занепакоенасць ужо не першы раз. Яшчэ ў маладосці яму выдалілі частку правага лёгкага, што стала прычынай яго цяперашніх праблем з дыхальнай сістэмай.

“Хрысціянская супольнасць заклікана суправаджаць кожнага чалавека ў яго пакутах, так, як Хрыстус суправаджае нас”, – гэтыя словы Папы асабліва выразна гучаць цяпер, калі ён сам перажывае перыяд хваробы.

14 лютага 2025 года ён быў шпіталізаваны з цяжкай інфекцыяй дыхальных шляхоў у рымскую клініку “Джэмэлі”, і некалькі дзён яго жыццё было пад сур’ёзнай пагрозай. З сярэдзіны 2022 года з прычыны праблем з каленам Папа карыстаецца інваліднай каляскай, у чэрвені 2023 года перанёс аперацыю на брушной поласці.

Святы 2025 год, задуманы як кульмінацыя яго пантыфікату, пачаўся няпроста. Праблемы са здароўем вымусілі Францішка прапусціць шэраг важных мерапрыемстваў, падчас якіх яго прадстаўлялі кардыналы.

За 12 гадоў свайго пантыфікату Францішак ажыццявіў каля 50 замежных паездак, што сведчыць пра яго імкненне быць блізкім да вернікаў ва ўсім свеце. На першую палову 2025 года запланавана паездка ў Турцыю, дзе Папа жадае ўзяць удзел у святкаванні 1700-годдзя Нікейскага Сабора.

“Экуменічны дыялог – гэта не дыпламатычны працэс, а шлях у прысутнасці Пана, які абнаўляе нашу памяць і ўмацоўвае нашы сувязі”, – адзначаў Святы Айцец у кантэксце міжканфесійных сустрэч.

Аналізуючы 12 гадоў пантыфікату Францішка, многія даследчыкі адзначаюць, што яго асноўным дасягненнем стала новае пазіцыянаванне Касцёла ў свеце – больш блізкае да людзей, больш увагі да пытанняў экалогіі, міграцыі, сацыяльнай справядлівасці і міжрэлігійнага дыялогу. Як паказваюць апытанні, гэта значна павысіла давер да Касцёла нават сярод тых, хто не лічыць сябе вернікам.

Зараз увесь каталіцкі свет чакае, ці зможа Папа ўдзельнічаць у надыходзячых велікодных урачыстасцях у красавіку, якія з’яўляюцца цэнтральнымі падзеямі літургічнага года.